Market Maker và Tác Động Của Quyền Chọn Đến Tài Sản Cơ Sở

1 Market Maker là ai?

Market Maker (MM) – hay còn gọi là “nhà tạo lập thị trường” – là các tổ chức tài chính lớn (hoặc cá nhân có vốn rất lớn) cam kết cung cấp thanh khoản cho thị trường bằng cách luôn báo giá mua và bán (bid/ask) của một tài sản nào đó. Khi bạn muốn mua một hợp đồng quyền chọn, rất có thể phía bán là một Market Maker. Họ kiếm lợi nhuận từ spread giá mua – giá bán, và quan trọng hơn, họ giúp duy trì tính thanh khoản và sự trơn tru cho thị trường tài chính.

2 Vai trò của Market Maker trong thị trường quyền chọn (Options)

Thị trường quyền chọn thường không có tính thanh khoản tự nhiên như cổ phiếu, vì:

+ Mỗi option có thời gian đáo hạn và strike riêng, dẫn đến số lượng hợp đồng đa dạng và phân mảnh.

+ Người mua và người bán thường không “gặp nhau” ngay lập tức.

Market Maker giải quyết điều này bằng cách luôn sẵn sàng mua bán các hợp đồng options với bạn. Khi bạn mua một option call của SPY, thường bạn đang mua từ một Market Maker, chứ không phải một người chơi nhỏ khác.

Nhưng vấn đề quan trọng bắt đầu ở đây: Khi MM bán hợp đồng option cho bạn, họ sẽ chịu rủi ro giá, và vì vậy họ phải phòng ngừa rủi ro (hedging) ngay lập tức.

3 Market Maker hedge rủi ro như thế nào?

Hãy tưởng tượng bạn mua một call option SPY từ MM, nghĩa là MM đang short một call.

Khi giá SPY tăng, call option tăng giá => MM bị lỗ nếu không làm gì. Vì vậy, để phòng ngừa rủi ro này, MM sẽ phải mua cổ phiếu SPY thực tế để “trung hòa” phần lỗ tiềm năng. Hành vi này gọi là delta hedging.

Delta hedging là gì?

Delta đo mức độ thay đổi giá của option tương ứng với giá tài sản cơ sở. Ví dụ:

+ Một call option có delta là +0.6, nghĩa là nếu SPY tăng $1 thì option tăng $0.60.

+ Khi bạn mua call => MM bán call => delta âm với họ => họ phải mua cổ phiếu để trung hòa.

Vậy:

+ Khi có nhiều người mua call option, Market Maker sẽ phải mua rất nhiều cổ phiếu SPY để phòng ngừa => gây áp lực mua lên SPY.

+ Ngược lại, khi có nhiều người mua put option, MM phải bán khống cổ phiếu SPY để phòng ngừa => gây áp lực bán.

4 Tại sao quyền chọn có thể ảnh hưởng mạnh đến tài sản cơ sở?

Điều này đi ngược với suy nghĩ truyền thống: quyền chọn là công cụ phái sinh, thì lẽ ra nó phụ thuộc vào tài sản cơ sở, chứ không gây ảnh hưởng ngược lại. Nhưng trên thực tế, khi khối lượng giao dịch quyền chọn rất lớn – đặc biệt là trong các thời điểm gần ngày đáo hạn hoặc khi giá tài sản tiến gần các mức strike quan trọng, thì việc MM điều chỉnh hedge liên tục có thể:

Gây ra dòng tiền thực tế mua/bán cổ phiếu để giữ cân bằng rủi ro.

Đặc biệt quan trọng ở các cổ phiếu lớn như SPY, QQQ, TSLA, NVDA… nơi khối lượng quyền chọn khổng lồ và Market Maker nắm vai trò trung tâm.

Hiệu ứng Gamma Squeeze

Khi nhiều người mua call ngắn hạn (short-dated options), MM buộc phải mua ngày càng nhiều cổ phiếu để hedge => giá cổ phiếu tăng => call option có delta cao hơn => MM lại phải mua thêm => vòng xoáy “ép mua” này gọi là gamma squeeze.

Điển hình là vụ GameStop (GME) năm 2021: lượng mua call option khổng lồ đã ép các MM phải mua lượng lớn cổ phiếu, đẩy giá GME tăng phi mã.

Hiệu ứng OpEx (Options Expiration)

Vào thứ Sáu tuần thứ ba của mỗi tháng (và đặc biệt là triple witching – tháng có đáo hạn của index, futures và options trùng ngày), thị trường có thể biến động mạnh do:

MM unwind các hedge của họ.

Khối lượng quyền chọn đáo hạn lớn => các vị thế không còn cần thiết nữa => MM bán tháo hedge cổ phiếu => gây biến động lớn tài sản cơ sở.

5 Tổng hợp: Mối liên hệ giữa Options và Tài sản cơ sở qua hành vi của Market Maker

Yếu tố	Tác động lên MM	Hành động hedge của MM	Ảnh hưởng đến giá cổ phiếu
Nhiều người mua Call	MM bán call => delta âm	MM mua cổ phiếu	Giá tăng
Nhiều người mua Put	MM bán put => delta dương	MM bán cổ phiếu	Giá giảm
Đáo hạn gần, gần strike	Delta thay đổi nhanh	MM hedge liên tục	Tăng biến động
Gamma cao (short-dated options)	Delta biến động mạnh	MM mua càng nhiều	Dễ gây squeeze

6 Kết luận

Market Maker không chỉ là “người bán option”, họ là cầu nối thanh khoản của thị trường. Nhưng chính hành vi hedge của họ để quản trị rủi ro đã tạo ra một kênh ảnh hưởng ngược: từ quyền chọn => đến tài sản cơ sở.

Khi thị trường quyền chọn trở nên sôi động và phổ biến, đặc biệt với các quyền chọn ngắn hạn (zero-day options, weekly options), ảnh hưởng của options đến tài sản cơ sở ngày càng mạnh hơn. Đây là một trong những yếu tố gây nên những biến động bất thường trong thời gian ngắn mà không thể giải thích bằng phân tích cơ bản hay tin tức.